Na czym polega służebność przesyłu i jak ją ustanowić?

To ograniczone prawa rzeczowe, które zawsze obciążają daną nieruchomość na rzecz albo każdoczesnego właściciela nieruchomości sąsiedniej, albo oznaczonej osoby fizycznej, albo przedsiębiorcy, który ma lub planuje mieć własność urządzeń przesyłowych. W pierwszym wypadku mowa o służebności gruntowej, w drugim – o osobistej, zaś ostatni to służebność przesyłu, której poświęcony jest ten wpis.

Czym jest służebność przesyłu?

Służebności, jak nazwa wskazuje, to prawa, które służą ułatwieniu funkcjonowania w ramach jednej przestrzeni – zwiększeniu użyteczności nieruchomości sąsiedniej, zaspokojeniu osobistych potrzeb danej osoby fizycznej, czy też wreszcie umożliwieniu przedsiębiorcy korzystaniu z jego urządzeń przesyłowych znajdujących się na cudzej nieruchomości.

Zgodnie z art. 305¹ Kodeksu cywilnego, służebność przesyłu polega na tym, że nieruchomość obciąża się na rzecz przedsiębiorcy, który zamierza wybudować lub którego własność stanowią urządzenia służące do doprowadzania lub odprowadzania płynów, pary, gazu, energii elektrycznej oraz inne urządzenia podobne, prawem polegającym na tym, że przedsiębiorca może korzystać w oznaczonym zakresie z nieruchomości obciążonej, zgodnie z przeznaczeniem tych urządzeń.

Jak ustanowić służebność przesyłu?

Jak wynika z poprzedniego akapitu, w omawianym przypadku mamy do czynienia z dwoma stronami: przedsiębiorcą oraz właścicielem nieruchomości. Zasadniczo wskazać należy dwa sposoby ustanowienia służebności przesyłu, zgodnie z art. 305² Kodeksu cywilnego:

• w drodze umowy;
• poprzez orzeczenie sądowe – kiedy jedna ze stron odmawia zawarcia umowy, druga może żądać ustanowienia służebności za wynagrodzeniem, przez sąd.

Względnie możliwe jest ograniczenie własności w drodze decyzji administracyjnej. Wtedy także następuje określenie należnego odszkodowania.

Ta pozornie prosta konstrukcja wykazuje szereg niuansów w praktyce, szczególnie jeżeli chodzi o odszkodowania za służebność przesyłu. Wspomnieć należy chociażby roszczenia z tytułu bezumownego korzystania, możliwość zasiedzenia urządzeń przesyłowych (kwestia upływu czasu), wreszcie decyzje administracyjne dotyczące tytułu prawnego przedsiębiorstwa do nieruchomości mogą uniemożliwić ustanowienie służebności – niekoniecznie wyłączając możliwość uzyskania odszkodowania w odrębnym postępowaniu administracyjnym. Z tego względu w kwestiach służebności warto korzystać z pomocy specjalizującej się w nich kancelarii – samodzielne dopilnowanie wszystkich kwestii i terminów może okazać się niemożliwe ze względu na złożoność zagadnienia.