Zakrywanie ust i nosa – powszechny obowiązek czy naruszenie Konstytucji?

Obowiązek zakrywania ust i nosa został ustanowiony w rozporządzeniu z dnia 19 kwietnia 2020 r. w sprawie ustanowienia określonych ograniczeń, nakazów i zakazów w związku z wystąpieniem stanu epidemii¹. Budzi on wątpliwości do tej pory, gdyż podnosi się niezgodność tego rozwiązania z Konstytucją². Kwestię tę podjął Wojewódzki Sąd Administracyjny w wyroku z dnia 26 listopada 2020 r. o sygnaturze VIII SA/Wa 491/20.

Kara za brak maseczki

Pewien mężczyzna wraz ze swoim znajomym przebywał w altance sklepowej, nie miał na twarzy maseczki. W związku z tym funkcjonariusz Policji sporządził notatkę ze zdarzenia, a Państwowy Powiatowy Inspektor Sanitarny wszczął postępowanie. Wydano decyzję o wymierzeniu kary 5.000,00 zł za nieprzestrzeganie obowiązku zakrywania ust i nosa

Ukarany odwołał się od tej decyzji powołując się na fakt, iż nie stwarzał zagrożenia epidemicznego, ponieważ spotkał się ze swoim współpracownikiem. Ponadto miał przy sobie komin, który służył mu do zakrywania ust i nosa, jednak zapomniał go założyć. Ze względu na trudną sytuację finansową i rodzinną skarżący wniósł o umorzenie nałożonej kary pieniężnej.

Ochrona życia i zdrowia

Organ odwoławczy – Państwowy Wojewódzki Inspektor Sanitarny utrzymał w mocy decyzję o nałożeniu kary wskazując, iż jest to kara najniższa przewidziana przez przepisy prawa. Organ podnosił, iż Państwowy Powiatowy Inspektor Sanitarny nakładając karę kierował się potrzebą ochrony zdrowia i życia osób postronnych, które skarżący rzekomo naruszył.

W związku z powyższym, mężczyzna wniósł skargę do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie i zarzucił naruszenie art. 46b ustawy o zapobieganiu oraz zwalczaniu zakażeń i chorób zakaźnych u ludzi³, wskazując, iż nie spełnia określonych w tym przepisie przesłanek – nigdy nie był chory na koronawirusa lub podejrzany o zachorowanie, w związku z czym nie miał obowiązku stosowania środków profilaktycznych, tj. zakrywania ust i nosa. Skarżący wskazał też szereg innych naruszeń.

Niekonstytucyjne rozporządzenie

Sąd stwierdził, iż istota całego sporu sprowadza się do kwestii dopuszczalności ukarania za naruszenie obowiązku zakrywania ust i nosa w oparciu o obowiązujące wówczas przepisy – rozporządzenie z 19 kwietnia 2020 r.

Zgodnie z art. 92 ust. 1 Konstytucji rozporządzenia są wydawane na postawie szczegółowego upoważnienia zawartego w ustawie i w celu wykonania tej ustawy. Upoważnienie to powinno wskazywać organ właściwy do wydania rozporządzenia i zakres spraw przekazanych do uregulowania. Rozporządzenie nie może być sprzeczne z Konstytucją, co oznacza zakaz wydawania rozporządzeń bez upoważnienia ustawowego.

Rozporządzenie z dnia 19 kwietnia 2020 r. zostało oparte na ustawie o zwalczaniu oraz zapobieganiu zakażeń i chorób zakaźnych u ludzi. Zgodnie z art. 46a tej ustawy, w przypadku wystąpienia stanu epidemii lub zagrożenia epidemiologicznego Rada Ministrów może określić zagrożony obszar wraz ze wskazaniem strefy, na której stan epidemii bądź zagrożenia epidemiologicznego wystąpiły oraz rodzaj stosowanych rozwiązań w zakresie określonym w art. 46b tej ustawy. Do rozwiązań tych należą m.in. obowiązek poddania się badaniom lekarskim oraz stosowaniu innych środków profilaktycznych i zabiegów przez osoby chore i podejrzane o zachorowanie.

W związku z powyższym, rozporządzenie z dnia 19 kwietnia 2020 r. wykracza poza ustawową delegację nakładając obowiązek zakrywania ust i nosa na każdego, a nie tylko na osoby chore i podejrzane o zachorowanie. Sąd uznał, iż w tym zakresie doszło do naruszenia Konstytucji.

Skoro brak było podstaw do nałożenia na skarżącego obowiązku zakrywania ust i nosa, w konsekwencji nałożenie kary pieniężnej za niespełnienie tego obowiązku należy uznać za niezgodne z prawem.

Jeśli potrzebujesz pomocy przy odwołaniu się od decyzji administracyjnej lub sporządzeniu skargi do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego to zadzwoń pod numer 61 853 03 63 lub napisz email na adres: winker@winklerkancelaria.pl i umów się na konsultację.

1 Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 19 kwietnia 2020 r. w sprawie ustanowienia określonych ograniczeń, nakazów i zakazów w związku z wystąpieniem stanu epidemii (Dz. U. poz. 697 z późn. 2 zm.).
3 Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 2 kwietnia 1997 r. (Dz. U. Nr 78, poz. 483 z późn. zm.).
Ustawa z dnia 5 grudnia 2008 r. o zapobieganiu oraz zwalczaniu zakażeń i chorób zakaźnych u ludzi (t.j. Dz. U. z 2020 r. poz. 1845 z późn. zm.)